የዲዚ ህዝቦች ከማህበራዊ አወቃቀራቸው እና ከአስተዳደራቸው ጋር የተሳሰረ የበለፀገ የባህል ቅርስ አላቸው። የአካባቢው ሽማግሌዎች በዲዚ ማህበረሰብ ውስጥ ትልቅ ቦታ አላቸው፣የባህልና የእውቀት ጠባቂ ሆነው ያገለግላሉ። ሥልጣናቸው በእድሜ ላይ ብቻ ሳይሆን በጥበብ፣ በልምድ እና በትናንሽ ትውልዶች ያዘዙት አክብሮት ላይ የተመሰረተ ነው። ይህ ለሽማግሌዎች ያለው አክብሮት የዲዚ ባህል ቁልፍ ገጽታ ነው፣ የጋራ ውሳኔዎች የሚደረጉት በእነዚህ የተከበሩ ሰዎች በሚመሩት ውይይቶች ነው.
በዲዚ ማህበረሰብ ውስጥ ስልጣን ከግለሰብ ፍላጎት ይልቅ የጋራ ደህንነትን በሚያጎላ መልኩ ይሰራጫል። የሀገር ሽማግሌዎች ግጭቶችን በማስታረቅ እና ማህበረሰቡን በማህበራዊ ፍትህ እና ሃብት አያያዝ ጉዳዮች ላይ በመምራት ወሳኝ ሚና ይጫወታሉ። የእነርሱ ተሳትፎ የሁሉም የማህበረሰብ አባላት ድምጽ እንዲሰማ፣ የአንድነት ስሜት እና የጋራ ኃላፊነት እንዲሰማ ያደርጋል። ይህ አሳታፊ የአስተዳደር አካሄድ ማህበራዊ ትስስርን እና መረጋጋትን ለማስጠበቅ ይረዳል፣ ይህም ዲዚዎች ባህላዊ ማንነታቸውን በመጠበቅ ተግዳሮቶችን እንዲመላለሱ ያስችላቸዋል.
ከዚህም በላይ የአካባቢው ሽማግሌዎች ተጽእኖ ከአስተዳደር በላይ ነው ባህላዊ ልምዶችን እና የቃል ታሪኮችን በማስተላለፍ ረገድም ወሳኝ ናቸው። በታሪክ እና በሥርዓተ-ሥርዓት፣ ሽማግሌዎች ታናናሽ ትውልዶችን ስለ ቅርሶቻቸው ያስተምራሉ፣ የዲዚን ማንነት የሚገልጹ እሴቶችን እና ደንቦችን ያጠናክራሉ። ይህ የትውልዶች ልውውጡ ለህብረተሰቡ ፅናት ወሳኝ ነው ምክንያቱም ያለፈውን ክብር ከማስከበር ባለፈ ወጣቱ ትሩፋትን እንዲያስቀጥል የሚያስችል ነው። በዚህ መንገድ፣ የዲዚ ሽማግሌዎች የባህላቸውን ታሪካዊ ጥልቀት እና ወቅታዊ ጠቀሜታ በማሳየት በፍጥነት በሚለዋወጥ አለም ውስጥ ቀጣይነቱን ያረጋግጣል.